- روغن دنده (واسکازین) به دو دسته تقسیم می شود: صنعتی و خودرو
- روغن دنده خودور نیز به دو دسته تقسیم می شود : روغن دنده مخصوص دیفرانسیل و روغن دنده گیربکس
براساس سطح کیفیت API و ویسکوزیته (گرانروی) SAE (انجمن مهندسین خودرو) طبقه بندی می شوند
روغن‌دنده هاي خودرو یاواسکازين شامل دو نوع :
معمولی (دستی) و ( ATF) اتوماتيک [ II dexronو dexron III که به نام های اتوماتیک 2 و 3 معروف اند]
به دلیل با لا بودن میزان مواد افزودنی معمولا زمان تعویض مشخص برای این روغنها در نظر نمی گیرند و توصیه اکثر خودرو ساز ها بازدید و سرریز روغن است نه تعویض آن.
می توان برای روغن فرمان نیز استفاده کرد.
در مورد روغن‌‌دنده‌هاي اتوماتيک طبقه‌بندي خاصي وجود ندارد و شرکت‌هاي سازنده‌ي خودرو، خود استانداردهاي خاصي را براي روغن‌هاي مورد استفاده تعريف کرده‌اند. برخي از اين استانداردها عبارتند از:
Mercon (مربوط به شرکت فورد موتور)
Dexron (مربوط به شرکت جنرال موتور)
- روغن
- استاندارد API (موسسه نفت آمریکا) برای موتورهای بنزینی : S=Station به معنی سواری یا بنزین سوز
| سطح کیفیت | بازه زمانی | مشخصات کیفی |
| SA | قدیمترین سطح کیفیت API «منسوخ شده است» | فقط روغن پایه است. مواد افزودنی ندارد و یا اینکه حاوی کمی ماده افزودنی پایین آورنده نقطه ریزش و مواد ضد کف است. |
| SB | در سال 1930 معرفی شده است «منسوخ شده است» | دارای حداقل مواد افزودنی است. این روغن ها حاوی مقدار کمی ماده ضد اکسیداسیون و ضد سایش هستند. در حال حاضر از این روغن ها استفاده نمی شود مگر این که توسط شرکت سازنده موتور توصیه شود. |
| SC | طبق نظریه سازندگان خودرو برای استفاده در موتورهای بنزینی سال های «1967ـ 1964» مناسب است و در حال حاضر «منسوخ شده است» | حاوی مواد افزودنی ضد خوردگی و ضد ساییدگی و همین طور کمی ماده افزودنی پاک کننده جهت کنترل رسوبات حاصل از کار موتور در درجه حرارت های بالا و پایین هستند. |
| SD | طبق نظر سازندگان خودرو برای استفاده در موتورهای بنزینی سال های« 1971ـ 1968 » مناسب است و در حال حاضر «منسوخ شده است» | شبیه به روغن SC است. مواد افزودنی آن کمی بیشتر و حاوی مقادیر کمی ماده افزودنی ضدزنگ است. |
| SE | طبق نظر سازندگان خودرو براس استفاده در موتورهای بنزینی سال های «1979ـ 1972» مناسب است و در حال حاضر «منسوخ شده است» | مانند SC و SD است ولی خواص پاک کنندگی، پایداری در برابر اکسید شدن، خوردگی و زنگ زدگی بیشتری نسبت به آن ها دارد و می توان از آن به جای روغن های SC وsd استفاده کرد. |
| SF | طبق نظر سازندگان خودرو برای استفاده در موتورهای بنزینی سال های «1988ـ 1980» مناسب است و در حال حاضر «منسوخ شده است» | مانند روغن SE است ولی خاصیت پایداری در برابر اکسیدشدن و خواص ضد سایش بهتری نسبت به SE دارد. |
| SG | طبق نظر سازندگان خودرو برای استفاده در موتورهای بنزینی سال های «1993ـ1989» مناسب است و در حال حاضر «منسوخ شده است» | نسبت به روغن های سطوح قبلی از تشکیل رسوب بهتر جلوگیری می کند و خواص ضد سایش و ضد اکسیداسیون بهتری دارد و چون حاوی مواد افزودنی روغن SF است می توان به جای روغن SF نیز از آن استفاده کرد. |
| SH | طبق نظر سازندگان خودرو برای استفاده در موتورهای بنزینی سال های «1996ـ 1994» مناسب است و در حال حاضر «منسوخ شده است» | حاوی مواد افزودنی روغن SG است. خواص ضد اکسایش، ضدخوردگی و ضد زنگ دارد. این روغن توسط انجمن تولید کنندگان مواد شیمیایی (CMA) (Chemical Manufacturers Association ) جهت رعایت مسائل زیست محیطی آزمایش شده است. |
| SJ | طبق نظریه سازندگان خودرو برای استفاده در موتورهای بنزینی سال های «2001ـ 1997» مناسب است و در حال حاضر به میزان کمتری توصیه میشود. | حاوی کلیه مواد افزودنی مناسب برای یک روغن موتور است، این روغن توسط انجمن شیمی (ACC)(Americn Chemistry Council) آزمایش شده است و از سطح کیفی بالایی برخوردار است. |
| SL | طبق نظریه سازندگان خودرو برای استفاده در موتورهای بنزینی سال های «2005ـ 2002» مناسب است و در حال حاضر«مورد استفاده قرار می گیرد» | مانندSJ حاوی کلیه مواد افزودنی مناسب برای روغن موتور است. سطح کیفی بالاتری از SJ دارد و می توان جاهایی که استفاده از SJ و سطوح پایین تر توصیه شده از آن استفاده کرد. این روغن از نظر مسائل زیست محیطی در وضعیت مطلوبی قرار دارد. |
| SM | برای استفاده در جدیدترین موتورهای بنزینی سال 2005 و ما قبل آن توصیه شده است. در حال حاضر«مورد استفاده قرار می گیرد» | مانند روغن SL حاوی کاملترین بسته مواد افزودنی است. جدیدترین سطح کیفی اعلام شده توسط API است که در حال حاضر در بسیاری از کشورها کاربرد عمومی پیدا نکرده است. چون حاوی کلیه مواد افزودنی سطوح SL وSJ است می توان جاهایی که استفاده از SL و SJ توصیه شده از آن استفاده کرد. |
| SN | در اکتبر سال 2010 و برای مصرف در خودروهای تولیدی سال 2011وقبل از آن ابداع شده است. | جدیدترین سطح کیفی روغن موتورهاست که بایستی مشخصه GF-5 را داشته باشد. |
- API موتورهای دیزلی : C=Commercial موتورهای دیزل یا گازوئیل سوز
| سطح کیفیت | بازه زمانی | مشخصات کیفی |
| CA | 1950ـ 1940 |
در موتورهای دیزلی سبک (غیر سوپر شارژ) و با شرایط کارکرد معمولی استفاده می شود. سوخت این موتور ها حاوی مقادیر کمی گوگرد است و سوختی با کیفیت نسبتاً بالا بحساب می آید. روغن با این سطح مرغوبیت از خوردگی یاتاقان ها و تشکیل رسوب در بدنه جلوگیری می کند. در حال حاضر از این روغن استفاده نمی شود مگر این که توسط شرکت سازنده توصیه شود. |
| CB | برای استفاده در موتورهای دیزلی سال های 1960ـ 1949 توصیه شده و در حال حاضر«منسوخ شده است» |
در موتورهای دیزلی با شرایط کارکرد متوسط استفاده می شود که سوخت آن ها کیفیت مناسبی ندارد. روغن با این سطح کیفیت از موتور در برابر سائیدگی و تشکیل رسوب جلوگیری می کند. سوخت موتورهایی که از این روغن استفاده می کنند حاوی گوگرد بیشتری نسبت به موتورهایی است که از روغن CA استفاده می کنند. |
| CC | برای استفاده در موتورهای دیزلی سال 1961 به بعد توصیه شده و در حال حاضر «منسوخ شده است» | از این روغن می توان در موتورهای دیزلی معمولی، توربوشارژ و سوپر شارژ استفاده کرد که تحت شرایط معمولی، متوسط و سخت کار می کنند. روغن با این سطح کیفی از تشکیل رسوب در موتورهای دیزلی در درجه حرارت های بالا جلوگیری می کند و از یاتاقان ها نیز در برابر زنگ زدگی و خوردگی محافظت می کند. از روغن های CC در بعضی از موتورهای بنزینی با شرایط کاری سخت نیز استفاده می شود در حال حاضر از این روغن ها استفاده نمی شود مگر این که توسط شرکت سازنده موتور توصیه شود. |
| CD |
برای استفاده در موتورهای دیزلی سال 1955 به بعد توصیه شده و در حال حاضر «منسوخ شده است» |
حاوی مواد افزودنی ضد خوردگی، ضدسایش و مواد افزودنی پاک کننده است. در موتورهای دیزلی معمولی، توربو شارژ و سوپر شارژ که تحت شرایط سخت کار می کنند و حاوی سوخت هایی با درصد گوگرد بالا هستند، استفاده می شود. این سطح کیفی از روغن در درجه حرارت های بالا از یاتاقان ها در برابر خوردگی و همینطور از تشکیل رسوب جلوگیری می کند. |
| CD-II | برای استفاده در موتورهای دیزلی دو زمانه در سال های 1996ـ 1987 توصیه شده و در حال حاضر «منسوخ شده است» | از این سطح کیفیت در موتورهای دیزلی دو زمانه که در شرایط سخت کار می کنند استفاده می شود. این روغن ها حاوی کلیه ویژگی های روغن هایی با سطح کیفی CD هستند و برای کار در شرایط سخت فرموله شده اند. |
| CE | برای استفاده د رموتورهای دیزلی سنگین در سال های 1987ـ 1980 توصیه شده و در حال حاضر «منسوخ شده است» |
از این سطح کیفیت در موتورهای دیزلی توربوشارژ و سوپرشارژ که تحت شرایط بار زیاد در سرعت های کم و یا زیاد کار می کنند، استفاده می شود. از نظر کنترل میزان مصرف روغن، کنترل میزان اکسید شدن و رسوب روی پیستون و همین طور سایش سیلندرها، استفاده از این روغن ها در موتورهای مدرن و با راندمان زیاد بسیار مناسب است. کلیه آزمایشات موتوری مربوط به سطح کیفیت CD و همینطور آزمایش های موتوری (NTC400)Cummins و Mack EO-K/2 بر روی این روغن انجام شده است. |
| CF | برای استفاده در موتورهای دیزلی در سال 1994 معرفی شده و در حال حاضر «همچنان مورد استفاده قرار می گیرد». |
روغن موتور مناسب برای دیزل های سنگین سوپرشارژ، توربوشارژ و یا معمولی است.در دیزل هایی که از سوخت های باکیفیت های مختلف (مثلاً بیش از 5/0 درصد گوگرد» استفاده می کنند کاربرد دارد. این سطح کیفی از روغن به طور موثری باعث کنترل رسوب روی پیستون، سایش و خوردگی یاتاقان هایی از جنس مس می شود. بجای روغن های CD وCE می توان از این سطح کیفیت نیز استفاده کرد. |
| CF-2 | برای استفاده در موتورهای دیزلی دو زمانه در سال 1994 معرفی شده است و در حال حاضر « همچنان مورد استفاده قرار می گیرد». | برای کنترل میزان رسوب و خراشیدگی سیلندر از این سطح کیفی استفاده می شود. از این روغن می توان به جای روغن با سطح کیفیCD-2 نیز استفاده کرد ولی در صورت نیاز به استفاده از این روغن به جای سطوحCF و CF -4باید آزمون های موتوری مربوطه گذارنده شود. |
| CF-4 | برای استفاده در موتورهای دیزلی سنگین در سال 1990 معرفی شده و در حال حاضر «همچنان مورد استفاده قرار می گیرد. | یک روغن چند درجه ای مناسب برای دیزل های توربوشارژ چهار زمانه با شرایط کاری سخت است. مانند روغن CE است و نسبت به آن از نظر مصرف روغن و تمیزی پیستون در شرایط بهتری قرار دارد. علاوه بر گذراندن آزمون های ذکر شده برای سطح کیفیت CE، این روغن همچنین آزمون Caterpillar IK را نیز می گذارند. این روغن ها از نظر زیست محیطی آلودگی کمتری ایجاد می کنند و می توان به جای روغن های CC،CD،CE از آن ها استفاده کرد. |
| CG-4 | برای استفاده در موتورهای دیزلی چهار زمانه در سال 1994 معرفی شده و در حال حاضر «همچنان مورد استفاده قرار می گیرد» | روغن با این سطح کیفیت برای استفاده در موتورهای دیزلی چهار زمانه با دور بالا و شرایط سخت مناسب است. سوخت این دیزل ها کمتر از 5/0 درصد گوگرد دارد این سطح کیفیت کنترل بسیار موثری در تشکیل رسوب روی پیستون در درجه حرارت های بالا، سایش، خوردگی، کف کردن، مقاومت در برابر اکسید شدن و تجمع ذرات کربنی در موتور دارد. موتورهایی که استانداردهای EPA (1994) برای آن ها الزامی است از این روغن استفاده می کنند. از این روغن می توان به جای روغن با سطوح کیفی CF-4، CE، CD استفاده کرد. |
| CH-4 | برای استفاده در موتورهای دیزلی سنگین و چهار زمانه در سال 1998 معرفی شده است و در حال حاضر «همچنان مورد استفاده قرار می گیرد.» | این سطح کیفیت برای موتورهای دیزلی سنگین و سوپرشارژ و توربوشارژ با دور بالا که دارای شرایط سخت کارکرد هستند مناسب است. استفاده از این روغن ها بخصوص برای موتورهایی که باید استاندارد آلودگی سال 1999 را بگذراند بسیار مناسب است. سوخت دیزل هایی که از این روغن استفاده می کنند معمولاً بیش از 5/0 درصد گوگرد دارد. به جای روغن با سطح کیفی CG-4،CF-4 ،CE و CD می توان از CH-4 استفاده کرد. |
| CI-4 | برای استفاده در موتورهای دیزلی سبک، متوسط و سنگین در سال 2002 معرفی شده و در حال حاضر «همچنان مورد استفاده قرار می گیرد» | این روغن مخصوص موتورهای دیزلی سبک، متوسط و سنگینی است که در آن هاا از گازهای خروجی خنک شده از اگزوز به جای اکسیژن استفاده می شود (EGR) (Recirculation Exhaust Gas) و به این ترتیب حدود 50 درصد از اکسیدهای نیتروژن خروجی کاسته می شود. این روغن همچنین در حال حاضر استانداردهای «دود خروجی» که در سال 2004 تدوین شده است را داراست. روغن های با این سطح کیفیت به منظور مقابله با اسیدهای حاصل از NOx دارای خاصیت بازی بیشتری هستند و برای استفاده دیزل هایی که سوختشان حداکثر 05/0درصد گوگرد دارد مناسبند. به جای سطح کیفیCD، CE، CF-4، CG-4، CH-4می توان از CI-4 استفاده کرد. |
| CJ-4 | جدیدترین سطح کیفی روغنهای دیزل که توسط API معرفی شده است. |
جدول تطبیقی درجه حرارت و استاندارد روغن موتور وسیله نقلیه
- ضد یخ و ضد جوش
ضدیخ و ضدجوش باید مطابق با استانداردهای BS6580 , ASTM D-3306 و استاندارد ملی ایران به شماره ISIRI-338 باشد
